بز شیری

پرورش بز هاي شيري
باتوجه به كمبود منابع مالي و عدم امكان سرمايه گذاري جديد در بخشهاي توليدي در كشورمان استفاده از امكانات موجود جهت تامين نيازهاي معيشتي جمعيت جوان كشورمان تنها راه حل منطقي به نظر مي رسد.
در دهه هاي اخير با توجه به افزايش سطح بهداشت عمومي و بالا رفتن سن اميد به زندگي و مخصوصا جوان بودن جمعيت كشور نياز به مواد پروتئيني در كشور روبه فزوني گذاشته است.
با توجه به آمارهاي موجوددر كشورمان 25 ميليون راس بز موجود است ومقدار شير استحصالي در حدود 350 هزار ليتر مي باشد.خشكسالي هاي اخير وفقير بودن مراتع امكان تغذيه دامها از طريق چراي آزاد را با محدوديت روبرو ساخته ولذا بايد با استفاده از تكنيكهاي اصلاح نژادي از جمله آميخته گري ميزان توليد شير در واحد سطح را بالا برد.
فرانسه يكي از كشورهاي پيشرو در صنعت پرورش بزهاي شيري در جهان مي‌باشد.
جمعيت بز در فرانسه 1/1 ميليون راس بوده ومقدار توليد شير در اين كشور 500 هزار تن ميباشد(4% توليد شير دنيا)
آمار منتشره FAO حاكي از اين است كه جمعيت جهاني بز هاي شيري رو به فزوني گذاشته است.

توليدشير(ميليون تن)
تعداد(ميليون راس)
سال
7/11
677
1995
3/12
720
2000
8/95% جمعيت بز در كشورهاي در حال توسعه و2/4% در كشورهاي توسعه يافته نگهداري مي شود.
پنج كشور فرانسه. هند، بنگلادش، سودان، پاكستان 4/55% از كل شير بز دنيا را توليد مي كنند . شركت Caprigene فرانسه مسئول برنامه هاي اصلاح نژاد بز با هزاران گله تحت پوشش مي باشد . در اين شركت آزمون نتاج براي بزهاي نر براساس توليد دخترانشان
(50-30) عدد براي هر بز نر انجام مي گيرد .
سالانه تعداد 900000 هزار بز ماده در فرانسه تلقيح مصنوعي مي شوند و از اين طريق تعداد 35 بز نر براي استفاده در مراكز تلقيح مصنوعي انتخاب مي شوند .
مركز INRA يكي از چند مركز مهم مطالعات ژنتيكي در دنيا هست كه برنامه هاي اصلاح نژادي را در فرانسه رهبري مي كند . بزهاي ركورد برداري شده براي 22 صفت تيپ نيز مورد مطالعه قرار مي گيرند . در اين مركز منحصر به فرد در دنيا 360 بز نر براساس استانداردهاي جهاني و اروپايي از نظر بيماريها كنترل بهداشتي مي شوند.

جدول 1 : مشخصات نژادي بزهاي سانن و آلپاين

سانن
آلپاين
ميانگين تعداد روزهاي شيردهي
290
286
مقدار شير در هر دوره لاكتاسيون
841
806
درصد پروتئين شير
28/3
42/3
درصد چربي شير
30/3
57/3

پيشرفت ژنتيكي در هر دو نژاد مرهون استفاده از تكنيك هاي تلقيح مصنوعي است كه در مدت 8 سال به نژادهاي فرانسوي سانن وآلپاين اين امكان را داد كه پيشرفتي معادل 100 كيلوگرم شير براي هر نسل در هر دوره شيرواري بدست آيد . اين پيشرفت براي نژادهايي كه از اسپرم و جنين توليد شده در شركت SERSIA استفاده مي كنند قابل حصول خواهد بود .
لازم به ذكر است كه توليد گوشت در دو نژاد ياد شده نيز مطلوب بوده و در فرانسه بزهاي جوان در سن 4 الي 5 هفتگي و در وزن 5/9 كيلوگرم كشتار مي شوند . بازده لاشه 64% و وزن لاشه دراين سن 1/6 كيلوگرم مي باشد .
آميخته گري: آميخته گري بين نژادهاي سانن و آلپاين فرانسوي و نژادهاي محلي در ساير كشورها نشان از بهبود در توليد شير بزهاي آميخته و همچنين بهبود نرخ رشد بزغاله ها دارد .
براي مثال در ويتنام آميخته گري بين نژاد بز شيري Bach Tao و آلپاين فرانسوي و سانن بزغاله ها با رشد سريعتر و بهتر از نژاد خالص Bach Tao نتيجه داده است . نرخ رشد بزغاله هاي آميخته بيش از 2 برابر بزغاله هاي بومي بوده است .

جدول 2 : ميانگين توليد مادران بزهاي نر اصلاح نژادي

سانن
آلپاين
ميانگين تعداد روزهاي شيردهي
301
295
مقدار شير در هر دوره لاكتاسيون
1166
1107
درصد پروتئين شير
41/3
65/3
درصد چربي شير
53/3
89/3

مقايسه كيفيت گوشت بز و گوسفند

فضل اله آذرفرد
كارشناس ارشد مركزتحقيقات كشاورزي ومنابع طبيعي استان كهگيلويه وبويراحمد
چكيده:

گوشت بز ازمنابع مهم تامين كننده گوشت قرمزدركشورمي باشد.طبق آمار وزارت جهادكشاورزي در سال 1385 ميزان توليد ساليانه گوشت بز118 هزار تن ومصرف سرانه آن 2-1/6 كيلوگرم بوده است. گوشت بزكم چربي وداراي كيفيت غذايي مطلوب است واين خصوصيات همگي هماهنگ بانيازروزمصرف كننده مي باشد.
گوشت بزداراي مزه وبوي منحصربه فردي است كه آن راازگوشت ميش متمايز مي كند.
لاشه بزداراي راندمان كمتري نسبت به لاشه بره وميش مي باشد.اگرچه گوشت بره وميش داراي خواص ارگانولپتيكي (طعم ومزه) بهتري نسبت به گوشت بزاست اما ارزش غذايي بزدرحدگوشت ميش ميباشد.
 كلمات كليدي: گوشت بز وگوشت ميش وگوشت بره وكيفيت گوشت.

مقدمه:
مفهوم كيفيت موضوعي است كه هميشه جالب توجه وموردبحث بوده است.
كيفيت يك محصول نيزخودمرتبه اي ازادراك فردي محسوب مي شود.جالب ترين بخش كيفيت آن است كه هيچ نوع حد ومرزي ندارد اما ميتواند دامنه ياوسعت داشته باشد واين دامنه رامي توان درطرح هاي متفاوتي پايه گذاري كرد.
دومين جنبه قابل توجه درباره كيفيت اين است كه اجزاي تشكيل دهنده رامي توان دائما كشف وتعريف نمود.
اين قائده براي تمام كالاها ازگوشت موضوعيت دارد.
درباره كيفيت گوشت مطالب فراواني نوشته شده است. اماچگونه مي توان كيفيت گوشت رادرچندكلمه تعريف كرد.
به طور سنتي كيفيت گوشت كيفيت خوردن آن است يا كيفيت فرايند سازي آن يعني درواقع بايدگفت كه كيفيت گوشت مستقيما بامقوله كاربرد آن درارتباط است.كيفيت خوردن دربردارنده مواردي مانندخوشمزه بودن وعاري بودن ازهرگونه موادسمي وبيماري زا همچنين اثرسلامت بخشي آن مي باشد.
خوشمزه گي شامل مزه وميل به خوردن است. هركدام ازاين موارد نيزبستگي به عوامل ديگري دارند كه اين عوامل مي توانند مواردي مانند سن وجنس حيوان وموقعيت فيزيكي ماهيچه حيوان وچربي وبافتهاي پيوندي وتركيب لاشه حيوان وپروتئين موجود درگوشت باشد.
اگركيفيت گوشت مستقيما مربوط به كاربرد آن باشد درآن صورت مصرف كننده يك عامل مهم تعيين كننده درسنجش كيفيت است.بنابراين براي اهداف اين بحث مصرف كننده ازگوشت ممكن است شخصي باشد كه دريك محيط روستايي سنتي زندگي مي كند ومنابع كمي در دسترس اوباشد. نقطه اشتراك بين اين دومي تواند ارزش غذاويا ميزان لذت درخوردن گوشت باشد.
).درجهان غرب مصرف گوشت بزبيشتر بر  14,گوشت بزتقريبا مقبوليت جهاني دارداماعواملي مانند سنت هاي فرهنگي وشرايط اقتصادي واجتماعي مي تواند بر انتخاب مصرف كننده تاثير بگذارند(2

اساس ارزش غذايي آن استوار است تامزه وطعم آن(29).
دراين خصوص آزمايش هاي دقيقي هم بر روي مشتريهاي تحصيل كرده وهم برمشتري هاي بي سواد انجام شده است.نتايج اين آزمايش ها موئدآن بود كه گوشت ميش وگوساله دركشورهاي غربي اندكي بيش ازگوشت بزترجيح داده مي شوند.عادت ونيز علاقه افراد در اين انتخاب تاثير داشته است.يك تحقيق آموزشي درافريقاي جنوبي اين حقيقت راآشكاركرد كه استفاده از گوشت بزمربوط به عوامل فرهنگي بوده است.(11) اما به هرحال روشن شد كه ملاك هاي مشتري بعد ازچشيدن واستفاده ازگوشت بزقابل تغيير بوده است.
محصولات توليدشده ازكوشت بز نيز داراي كيفيت مطلوبي هستند(19).اگرچه گوشت بزدركشورهاي غربي مورد توجه زيادي قرار نگرفته است (2) اما تقاضاي گوشت بزدر بسياري از كشورهاي در حال توسعه وگرمسيري بسيار زياداست.اين مناطق داراي 90 درصدبزهاي دنيا هستند كه تعداد آنها به 650 ميليون راس مي رسد.

خصوصيات لاشه:
بازده لاشه بز نسبت به ميش كمتر است وازلحاظ تناسب لاشه با آن فرق دارد.چربي محوطه بطني (چربي اطراف كليه وروده ها وچادرينه) يكي ازعوامل تفاوت در اين زمينه مي باشد كه ميزان آن در بز نسبت به ميش بيشتر است. لاشه هاي بز نسبت به لاشه هاي ميش با سن وجنس يكسان اندازه كوچكتر و چربي زير جلدي و بين ماهيچه اي كمتري دارند.
توسعه چربي دربزبسياردير اتفاق افتاده وميزان آن درلاشه بسيار متغير است وعواملي مانند سن وجنسيت وتغذيه ووزن بدن ونرخ رشد وشرايط فيزيولوزيكي وفعاليت فيزيكي در آن تاثير مي گذارند.
بخش اعظم چربيها درمحوطه بطني حيوان به حالت ذخيره در مي آيدودر ظاهرلاشه مشاهده نمي شودو به همين علت لاشه هاي بزها بخصوص زماني كه آنرا با ميش مقايسه  مي كنيم كم چرب باقي مي مانند.لاشه هاي بز بوئرداراي 22 درصد چربي دركل بدن است كه 2/88 درصد آن چربي زيرپوستي مي باشد واين در حالي است كه درگوسفندان دورپر(گوسفند سفيد افريقايي صورت سياه) و مرينو كه داراي 24 درصد چربي هستند به ترتيب 10/4 و12/7 درصدچربي زير پوستي وجود دارد.پوشش چربي كم در لاشه هاي بزها بدان معناست كه مقدار چربي زير پوستي ملاك مناسبي به شمار مي رود.تحقيقات متعددي كه انجام شده براين امر تاكيد دارند كه به جاي كيفيت اسمي وظاهري لاشه بز ارزش غذايي آن را به عنوان ملاك ارزيابي در نظر بگيرند.
چنين ديدگاهي براي مصرف كنندگان با تنوع انتظارات تناسب بيشتري دارد همچنانكه در افريقاي جنوبي چنين امري تحقق يافته است.يك بررسي ديگر درباره لاشه بز دسته بندي قطعات مطابق با خواست مشتري مي باشد.
تحقيقات نشان مي دهد كه درخواست نوع برش براي هر كشور مربوط به زمينه هاي فرهنگي آنها است .دركشورهاي غربي قطعات ارزشمند لاشه مربوط به قسمتهاي كمر وپشت مي باشد.
به نظر مي رسد كه تركيب گوشت قسمت عقب بز(كمروپشت) براي توليد برشهايي با ارزش غذايي بالا مناسب باشد.
زيرا اين قسمت داراي چربي كم وگوشت بيشتري است.اگر چه كمر نيز داراي چربي كمي مي باشد اما بيشتر استخواني است.اما درآسياوآفريقا گرايش به سينه دردرجه اول اهميت قرار دارد.
البته درك صحيح نيازهاي بازار درهركشوربراي توسعه يك بازار خوب براي گوشت بز بسيار ضروري است.

منبع: دامنا

نگهداري و پرورش بزشيري در خانوارهاي دامدار روستايي اهميت ويژه اي دارد

موسسه تحقيقات علوم دامي کشور، اعلام کرد: نگهداري و پرورش بز شيري در خانوارهاي دامدار روستايي، از نظر اقتصادي از اهميت زيادي برخوردار است.

به گزارش خبرنگار ايرنا به نقل از روابط عمومي موسسه تحقيقات علوم دامي کشور، هزينه هاي ناچيز کارگري، مصرف پس مانده هاي کشاورزي در اين واحدها و پايين بودن قيمت تمام شده محصولات نسبت به واحدهاي صنعتي، نشانگر باصرفه بودن اين فعاليت ها از لحاظ اقتصادي است.

در ادامه اين گزارش آمده است: براي بهبود شرايط اين شيوه توليدي، بايد دام هايي با پتانسيل ژنتيکي و توليدي مناسب در اختيار صاحبان آنها قرار داد.

موسسه تحقيقات علوم دامي کشور از مدت ها پيش با هدف توليد بزهاي شيري در ايران و بعضا، براي توليد شير اقدام به وارد کردن بز سانن به کشور کرده که براي سنجش سازگاري اين بزها با شرايط اکولوژيکي کشور، تعدادي از اين بزها به ايستگاه هاي تحقيقاتي استان يزد منتقل شده اند.

به گزارش گروه خبری فارمنا و به نقل از ایرنا در اين گزارش همچنين عنوان شده است: گله واگذار شده در ايستگاه تحقيقاتي مربوطه، به خوبي مراقبت شده و برنامه هاي اصلاح نژادي و تکثير و ترويج اين نوع دام شيري در ايستگاه و در مناطق روستايي موجبات توسعه درآمد ومعيشت بخشي از دامداران را فراهم نموده است، بطوري که تاکنون بالغ بر 100 خانوار از روستائيان در جوار محل زندگي خود بيش از 5 هزار رأس بز سانن از ايستگاه مرکز تحقيقات استان يزد تحويل گرفته و آن ها را در واحد هاي يک تا 50 رأسي پرورش مي دهند.

گفتني است، بز شيري سانن به دليل خصوصيات برتر توليدي و توليد مثلي بسيار حائز اهميت است، بطوري که ميزان تک قلوزايي در اين حيوان 5/57 درصد، دوقلو زايي 40 درصد و ميزان سه قلوزائي 5/2 درصد مي باشد.

ميانگين شير توليدي بزهاي موجود در ايران در يک دوره 250 تا 285 روزه برابر 360 تا 460 کيلوگرم و بطور متوسط روزانه 5/1 تا 2 کيلوگرم است ولي بعضي از آنها در شرايط مناسب تغذيه تا 5/3 کيلوگرم نيز شير مي دهند.

نژاد بز سانن-saanens

رنگ بز سانن معمولا یک دست سفید و یا کرم روشن است,اما رنگ سفید ارجح است.گوش آنها با اندازه ای متوسط بصورت مستقیم به جلو می باشد.آنها موی کوتاه و زیبای دارند که اغلب بر حاشیه ستون فقرات و ران ها هستند.صورت آنها بصورت مستقیم وراست ویا مقعر میباشد.مبدا این نژاد سوئیس میباشد,اما در حال حاضر منشا دو نژاد محبوب شیری در ایالات متحده است.
سانن ها از بزرگترین نژادهای بز ,با ارتفاع 30 اینچ و وزن 135 پوند هستند.
آنها معمولاظرفیت غدد پستانی و شیری زیادی دارند که منجر به تولید شیر با کیفیت بالاتر وبیشتری میشوند.

سانن

طبق اعلام سازمان بزهای شیری  امریکا ADGA در سال 2006 بطور متوسط بزهای سانن دارای 2607 پوند شیر در یک دوره شیردهی ,3.2% چربی و 2.7% پروتئین شیر دارند.
این نژاد به نور خورشید زیاد, حساس می باشد وبه شرایط اب و هوایی خنک تمایل بیشتری دارد.
منبع :ADGA

گرداورنده: امیر سعید خداوردی red.saeed@yahoo.com

The Saanen dairy goat originated in Switzerland, in the Saanen Valley. Saanen does are heavy milk producers and usually yield 3-4 percent milk fat. It is medium to large in size (weighing approximately 145 lbs/65kg) with rugged bone and plenty of vigor.

Does should be feminine, and not coarse. Saanens are white or light cream in color, with white preferred. Spots on the skin are not discriminated against.

Small spots of color on the hair are allowable, but not desirable. The hair should be short and fine, although a fringe over the spine and thighs is often present. Ears should be erect and alertly carried, preferably pointing forward. The face should be straight or dished. A tendency toward a roman nose is discriminated against.

The breed is sensitive to excessive sunlight and performs best in cooler conditions. The provision of shade is essential and tan skin is preferable.

Reference:

American Dairy Goat Association, PO Box 865, Spindale, NC 28160. Phone: 704-286-3801

Handbook of Australian Livestock, Australian Meat & Livestock Corporation,1989, 3rd Edition

توليد مثل و جفتگيري در بزها

توليد مثل و جفتگيري در بزها



دو روش عمده در پرورش بزها وجود دارد:

1.جفتگيري طبيعي

2.تلقيح مصنوعي

در روش جفتگيري طبيعي بز ماده در زمان فحلي با اجازه جفتگيري به دام نر امكان بارداري را در صورت انجام لقاح ميدهدو در نهايت طبق شيوه مرسوم در گله هاي سنتي اعمال ميشود.

معايب پرورش و جفت گيري طبيعي:

1-دشواري مديريت توليد مثل

2-بالا بودن تعداد دام ماده قصر

3- در دسترس نبودن انتخاب كافي در مورد بز نر(استفاده از بزهاي نر متفاوت و خارج از گله)

4- هزينه بالاي نگهداري بز نر

5-انتقال بيماريهاي جنسي در بين دامها

6-بوي بد دام در زمان جفت گيري (بوي بد ادرار)

تلقيح مصنوعي بزها

تلقيح مصنوعي روش تكثيري است كه از طريق آن مني بدست آمده از دام نر با استفاده از ابزار مخصوص بدون تماس مستقيم با دام ماده در دستگاه تناسلي آن قرار داده ميشود تا از تماس مستقيم نرها و ماده ها جلوگيري شود.

تلقيح مصنوعي بزها از نظر مديريتي و اصلاحي حائز اهميت مي باشد.

محاسن تلقيح مصنوعي بزها

1-افزايش مقدار پيشرفت ژنتيكي

2-ذخيره طولاني مدت مني

3-حمل و نقل آسان مواد ژنتيكي

4-افزايش بازدهي توليد مثل(دوقلو زايي.درصد بارداري و...)

5-كاهش يا حذف نياز به نگهداري بزهاي نر در دامداري

6-جلوگيري وكنترل بيماريها

7-استفاده از دام نر كه ناتواني جسمي دارد

8-ثبت ركوردها

9-استفاده از فحلي همزمان يا توليد مثل در خارج از فصل

10-انتخاب در بين دامهاي نر جوان با ارزيابي دقيق آنها

11-مديريت توليد مثل بر مبناي اهداف اصلاح نژادي

تلقيح مصنوعي گوسفند و بز پذيرفته ميشود:

انجام تلقيح مصنوعي بز و گوسفند با استفاده از بهترين اسپرمهاي اصلاح شده داخلي و خارجي

-انجام همزماني فحلي در فصل جفتگيري و خارج از فصل

در صورت نياز به اطلاعات بيشتر ميتوانيد باشماره 09367001984 تماس حاصل نماييد.red.saeed@yahoo.com