بز شیری

پرورش بز هاي شيري
باتوجه به كمبود منابع مالي و عدم امكان سرمايه گذاري جديد در بخشهاي توليدي در كشورمان استفاده از امكانات موجود جهت تامين نيازهاي معيشتي جمعيت جوان كشورمان تنها راه حل منطقي به نظر مي رسد.
در دهه هاي اخير با توجه به افزايش سطح بهداشت عمومي و بالا رفتن سن اميد به زندگي و مخصوصا جوان بودن جمعيت كشور نياز به مواد پروتئيني در كشور روبه فزوني گذاشته است.
با توجه به آمارهاي موجوددر كشورمان 25 ميليون راس بز موجود است ومقدار شير استحصالي در حدود 350 هزار ليتر مي باشد.خشكسالي هاي اخير وفقير بودن مراتع امكان تغذيه دامها از طريق چراي آزاد را با محدوديت روبرو ساخته ولذا بايد با استفاده از تكنيكهاي اصلاح نژادي از جمله آميخته گري ميزان توليد شير در واحد سطح را بالا برد.
فرانسه يكي از كشورهاي پيشرو در صنعت پرورش بزهاي شيري در جهان مي‌باشد.
جمعيت بز در فرانسه 1/1 ميليون راس بوده ومقدار توليد شير در اين كشور 500 هزار تن ميباشد(4% توليد شير دنيا)
آمار منتشره FAO حاكي از اين است كه جمعيت جهاني بز هاي شيري رو به فزوني گذاشته است.

توليدشير(ميليون تن)
تعداد(ميليون راس)
سال
7/11
677
1995
3/12
720
2000
8/95% جمعيت بز در كشورهاي در حال توسعه و2/4% در كشورهاي توسعه يافته نگهداري مي شود.
پنج كشور فرانسه. هند، بنگلادش، سودان، پاكستان 4/55% از كل شير بز دنيا را توليد مي كنند . شركت Caprigene فرانسه مسئول برنامه هاي اصلاح نژاد بز با هزاران گله تحت پوشش مي باشد . در اين شركت آزمون نتاج براي بزهاي نر براساس توليد دخترانشان
(50-30) عدد براي هر بز نر انجام مي گيرد .
سالانه تعداد 900000 هزار بز ماده در فرانسه تلقيح مصنوعي مي شوند و از اين طريق تعداد 35 بز نر براي استفاده در مراكز تلقيح مصنوعي انتخاب مي شوند .
مركز INRA يكي از چند مركز مهم مطالعات ژنتيكي در دنيا هست كه برنامه هاي اصلاح نژادي را در فرانسه رهبري مي كند . بزهاي ركورد برداري شده براي 22 صفت تيپ نيز مورد مطالعه قرار مي گيرند . در اين مركز منحصر به فرد در دنيا 360 بز نر براساس استانداردهاي جهاني و اروپايي از نظر بيماريها كنترل بهداشتي مي شوند.

جدول 1 : مشخصات نژادي بزهاي سانن و آلپاين

سانن
آلپاين
ميانگين تعداد روزهاي شيردهي
290
286
مقدار شير در هر دوره لاكتاسيون
841
806
درصد پروتئين شير
28/3
42/3
درصد چربي شير
30/3
57/3

پيشرفت ژنتيكي در هر دو نژاد مرهون استفاده از تكنيك هاي تلقيح مصنوعي است كه در مدت 8 سال به نژادهاي فرانسوي سانن وآلپاين اين امكان را داد كه پيشرفتي معادل 100 كيلوگرم شير براي هر نسل در هر دوره شيرواري بدست آيد . اين پيشرفت براي نژادهايي كه از اسپرم و جنين توليد شده در شركت SERSIA استفاده مي كنند قابل حصول خواهد بود .
لازم به ذكر است كه توليد گوشت در دو نژاد ياد شده نيز مطلوب بوده و در فرانسه بزهاي جوان در سن 4 الي 5 هفتگي و در وزن 5/9 كيلوگرم كشتار مي شوند . بازده لاشه 64% و وزن لاشه دراين سن 1/6 كيلوگرم مي باشد .
آميخته گري: آميخته گري بين نژادهاي سانن و آلپاين فرانسوي و نژادهاي محلي در ساير كشورها نشان از بهبود در توليد شير بزهاي آميخته و همچنين بهبود نرخ رشد بزغاله ها دارد .
براي مثال در ويتنام آميخته گري بين نژاد بز شيري Bach Tao و آلپاين فرانسوي و سانن بزغاله ها با رشد سريعتر و بهتر از نژاد خالص Bach Tao نتيجه داده است . نرخ رشد بزغاله هاي آميخته بيش از 2 برابر بزغاله هاي بومي بوده است .

جدول 2 : ميانگين توليد مادران بزهاي نر اصلاح نژادي

سانن
آلپاين
ميانگين تعداد روزهاي شيردهي
301
295
مقدار شير در هر دوره لاكتاسيون
1166
1107
درصد پروتئين شير
41/3
65/3
درصد چربي شير
53/3
89/3